アイコナール近似
- アイコナール近似 (eikonal approximation) について書く。
準備
- シュレディンガー方程式は
![\begin{eqnarray*}
\left[-\frac{\hbar^2}{2m}\nabla^2+V(\mbox{\boldmath $r$})\right]\psi(\mbox{\boldmath $r$}) = E\psi(\mbox{\boldmath $r$})
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\left[-\frac{\hbar^2}{2m}\nabla^2+V(\mbox{\boldmath $r$})\right]\psi(\mbox{\boldmath $r$}) = E\psi(\mbox{\boldmath $r$})
\end{eqnarray*}](latex_f00f3e2d5229ff00aebed9038a66cfa8ec602d35_p1.png)
- である。平面波(規格化はされてない?規格化したい場合、下記ノート参照。)

- を用いて

- と書き、これをシュレディンガー方程式に代入すると
![\begin{eqnarray*}
-\frac{\hbar^2}{2m}\left[\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\nabla^2\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$})
+2\nabla\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) \cdot\nabla\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})
+\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) \nabla^2\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\right]
+V(\mbox{\boldmath $r$})\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) \exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$}) = E\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) \exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
-\frac{\hbar^2}{2m}\left[\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\nabla^2\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$})
+2\nabla\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) \cdot\nabla\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})
+\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) \nabla^2\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\right]
+V(\mbox{\boldmath $r$})\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) \exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$}) = E\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) \exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})
\end{eqnarray*}](latex_74e1876311c08555ddaf4333487d3659a4845b5f_p1.png)
となる。下記の計算ノートを参考にナブラ演算子の部分を計算し、両辺を
で割れば、 ![\begin{eqnarray*}
-\frac{\hbar^2}{2m}\left[\nabla^2\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$})
+i2\mbox{\boldmath $k$}\cdot\nabla\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$})
-\mbox{\boldmath $k$}^2\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$})\right]
+V(\mbox{\boldmath $r$})\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) = E\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$})
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
-\frac{\hbar^2}{2m}\left[\nabla^2\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$})
+i2\mbox{\boldmath $k$}\cdot\nabla\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$})
-\mbox{\boldmath $k$}^2\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$})\right]
+V(\mbox{\boldmath $r$})\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) = E\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$})
\end{eqnarray*}](latex_e6d361a8c6062d0e4696079d9b681a22323f9559_p1.png)
- となる。

- を用いれば、
![\begin{eqnarray*}
\left[-\frac{\hbar^2}{2m}\nabla^2-\frac{i\hbar^2}{2m}\mbox{\boldmath $k$}\cdot\nabla
+V(\mbox{\boldmath $r$})\right]\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) = 0
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\left[-\frac{\hbar^2}{2m}\nabla^2-\frac{i\hbar^2}{2m}\mbox{\boldmath $k$}\cdot\nabla
+V(\mbox{\boldmath $r$})\right]\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) = 0
\end{eqnarray*}](latex_8435b68aebad3c50c853cc6d1c68909916c90877_p1.png)
- と書ける。

- を用いれば、
![\begin{eqnarray*}
\left[\frac{\mbox{\boldmath $p$}^2}{2m}+\mbox{\boldmath $v$}\cdot\mbox{\boldmath $p$}+V(\mbox{\boldmath $r$})\right]\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) = 0
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\left[\frac{\mbox{\boldmath $p$}^2}{2m}+\mbox{\boldmath $v$}\cdot\mbox{\boldmath $p$}+V(\mbox{\boldmath $r$})\right]\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) = 0
\end{eqnarray*}](latex_30777172082733b3c2d0a1e793c91bc94eec0951_p1.png)
とも書ける。
が z 軸方向を向いていた場合、 
- を用いて
![\begin{eqnarray*}
\left[\frac{\mbox{\boldmath $p$}^2}{2m}+vp_z+V(\mbox{\boldmath $r$})\right]\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) = 0
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\left[\frac{\mbox{\boldmath $p$}^2}{2m}+vp_z+V(\mbox{\boldmath $r$})\right]\hat{\psi}(\mbox{\boldmath $r$}) = 0
\end{eqnarray*}](latex_cb3ed195a308cda4782b314457e067bb41626453_p1.png)
- とも書ける。この式は鈴木宜之さん, ”中高エネルギー不安定核原子核反応におけるグラウバー理論”, JPS63(2008)419 の式 (2) に相当する。
アイコナール近似
- アイコナール近似は上の式で

- とする近似である。他の 2 項に比べてこの項が小さいとする。これが何を無視したことに相当するのかは緒方さんや鈴木さんの講義資料を見る。この近似を用いると、解くべきシュレディンガー方程式は

となり、これをアイコナール方程式と呼ぶ(緒方さんの講義資料)。z 軸対称性を仮定し、円筒座標
を用いれば、 
- と書ける。
アイコナール波動関数
- アイコナール方程式を積分すれば、
![\begin{eqnarray*}
\hat{\psi}(b,z) = C \exp\left[\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right],
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\hat{\psi}(b,z) = C \exp\left[\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right],
\end{eqnarray*}](latex_2052cc42744ef81253221229bf7c44b87c94078d_p1.png)
- となる。反応の初期条件

- すなわち遠方で平面波に漸近することより

- である必要がある。これより、
![\begin{eqnarray*}
\hat{\psi}(b,z) = \exp\left[\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right],
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\hat{\psi}(b,z) = \exp\left[\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right],
\end{eqnarray*}](latex_1226b455568c87968e360d6797a9c9cedeafb8fb_p1.png)
- と書くことができる。これを元の波動関数に代入すれば、
![\begin{eqnarray*}
\psi(b,z)
&=& \exp\left[\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right]
\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\\
&=& \exp\left[i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$}+\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right]
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\psi(b,z)
&=& \exp\left[\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right]
\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\\
&=& \exp\left[i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$}+\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right]
\end{eqnarray*}](latex_a29f76339a1e4efc9193ec6776be425e0c3bec49_p1.png)
- となり、これをアイコナール波動関数と呼ぶ。
- 参考 : 鈴木さん、緒方さん講義資料(ただし、緒方さんの講義資料と規格化因子が違う。)
アイコナール近似の散乱振幅
- 散乱の一般論より散乱振幅は

- であるから、これにアイコナール波動関数を代入すると
![\begin{eqnarray*}
f(\theta) = -\frac{2m}{\hbar^2}\frac{1}{4\pi}\int \exp\left[-i\mbox{\boldmath $k$}'\cdot\mbox{\boldmath $r$}+i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$}+\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right]V(r)d\mbox{\boldmath $r$}
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
f(\theta) = -\frac{2m}{\hbar^2}\frac{1}{4\pi}\int \exp\left[-i\mbox{\boldmath $k$}'\cdot\mbox{\boldmath $r$}+i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$}+\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right]V(r)d\mbox{\boldmath $r$}
\end{eqnarray*}](latex_23d65a5bfed8c0f451f743708aac42435db66818_p1.png)
となる。ここで運動量移行を
とし、散乱角 θ が小さく
とすると、 
- となる。これを用いると
![\begin{eqnarray*}
f(\theta) &=& -\frac{2m}{\hbar^2}\frac{1}{4\pi}\int \exp\left[-i\mbox{\boldmath $q$}\cdot\mbox{\boldmath $b$}+\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right]V(r)d\mbox{\boldmath $r$}\\
&=& -\frac{2m}{\hbar^2}\frac{1}{4\pi}\int \exp\left(-i\mbox{\boldmath $q$}\cdot\mbox{\boldmath $b$}\right) \left[\int_{-\infty}^\infty V(x,y,z) \exp\left(\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right)dz\right] d\mbox{\boldmath $b$}
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
f(\theta) &=& -\frac{2m}{\hbar^2}\frac{1}{4\pi}\int \exp\left[-i\mbox{\boldmath $q$}\cdot\mbox{\boldmath $b$}+\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right]V(r)d\mbox{\boldmath $r$}\\
&=& -\frac{2m}{\hbar^2}\frac{1}{4\pi}\int \exp\left(-i\mbox{\boldmath $q$}\cdot\mbox{\boldmath $b$}\right) \left[\int_{-\infty}^\infty V(x,y,z) \exp\left(\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right)dz\right] d\mbox{\boldmath $b$}
\end{eqnarray*}](latex_17eadfdf0b07b395fd2370937444623f03e3b357_p1.png)
- となる。ここで、
![\begin{eqnarray*}
\int_{-\infty}^\infty V(x,y,z) \exp\left(\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right)dz
&=& i\hbar v \left[ \exp\left(\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz' \right)\right]_{z=-\infty}^{z=\infty}\\
&=& -i\hbar v \left[1-\exp\left(\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^{\infty} V(b,z') dz'\right)\right]
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\int_{-\infty}^\infty V(x,y,z) \exp\left(\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz'\right)dz
&=& i\hbar v \left[ \exp\left(\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^z V(b,z') dz' \right)\right]_{z=-\infty}^{z=\infty}\\
&=& -i\hbar v \left[1-\exp\left(\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^{\infty} V(b,z') dz'\right)\right]
\end{eqnarray*}](latex_07278ffafd08c5ec24e2f370dd2d815ae3cc9bf8_p1.png)
- であるから、これを代入すると
![\begin{eqnarray*}
f(\theta) &=& -\frac{2m}{\hbar^2}\frac{1}{4\pi}\int \exp\left(-i\mbox{\boldmath $q$}\cdot\mbox{\boldmath $b$}\right) (-i\hbar v) \left[1-\exp\left(\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^{\infty} V(b,z') dz'\right)\right]d\mbox{\boldmath $b$}\\
&=& \frac{ik}{2\pi}\int \exp\left(-i\mbox{\boldmath $q$}\cdot\mbox{\boldmath $b$}\right)\left[1-e^{-\frac{i}{\hbar v}\int_{-\infty}^{\infty} V(b,z') dz'}\right]d\mbox{\boldmath $b$}\\
&=& \frac{ik}{2\pi}\int \exp\left(-i\mbox{\boldmath $q$}\cdot\mbox{\boldmath $b$}\right)\left[1-e^{-i\chi(\mbox{\boldmath $b$})}\right]d\mbox{\boldmath $b$}\\
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
f(\theta) &=& -\frac{2m}{\hbar^2}\frac{1}{4\pi}\int \exp\left(-i\mbox{\boldmath $q$}\cdot\mbox{\boldmath $b$}\right) (-i\hbar v) \left[1-\exp\left(\frac{1}{i\hbar v}\int_{-\infty}^{\infty} V(b,z') dz'\right)\right]d\mbox{\boldmath $b$}\\
&=& \frac{ik}{2\pi}\int \exp\left(-i\mbox{\boldmath $q$}\cdot\mbox{\boldmath $b$}\right)\left[1-e^{-\frac{i}{\hbar v}\int_{-\infty}^{\infty} V(b,z') dz'}\right]d\mbox{\boldmath $b$}\\
&=& \frac{ik}{2\pi}\int \exp\left(-i\mbox{\boldmath $q$}\cdot\mbox{\boldmath $b$}\right)\left[1-e^{-i\chi(\mbox{\boldmath $b$})}\right]d\mbox{\boldmath $b$}\\
\end{eqnarray*}](latex_d54baf16ae0e5389baad787e3e2ea3bb4868f186_p1.png)
ここで、χ(b) を phase-shift function と呼び、

- である。また、運動量移行の大きさと散乱角度の関係は

- となる。さらに球対称ポテンシャルなので、角度積分を実行すると
![\begin{eqnarray*}
f(\theta) &=& ik \int_0^\infty J_0(qb) \left[1-e^{-i\chi(b)} \right]b db\\
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
f(\theta) &=& ik \int_0^\infty J_0(qb) \left[1-e^{-i\chi(b)} \right]b db\\
\end{eqnarray*}](latex_41fa0e81c70095ba06279f5e98ac2ec1e99e6a8b_p1.png)
- となる。(後で鈴木さんの講義資料から計算過程を書き写す。)
アイコナール近似を用いたときの中性子散乱
![\begin{eqnarray*}
V(r) &=& \frac{V_0+iW_0}{1+\exp\left[(r-R)/a\right]}\\
V_0 &=& -40~{\rm MeV}\\
W_0 &=& -10~{\rm MeV}\\
R &=& 5~{\rm fm}\\
a &=& 0.65~{\rm fm}\\
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
V(r) &=& \frac{V_0+iW_0}{1+\exp\left[(r-R)/a\right]}\\
V_0 &=& -40~{\rm MeV}\\
W_0 &=& -10~{\rm MeV}\\
R &=& 5~{\rm fm}\\
a &=& 0.65~{\rm fm}\\
\end{eqnarray*}](latex_268cae4d54a4969930b8749d638015323daa02f1_p1.png)
上のようなウッズ - サクソン型の複素ポテンシャルを用いて、中性子の入射エネルギーが 100 MeV のときの角度微分散乱断面積
を計算すると下図のようになる。 計算に使った ROOT ファイルは eikonal_neutron.C である。 1 b = 100 fm2 という関係も使った。この図は鈴木宜之さん, ”中高エネルギー不安定核原子核反応におけるグラウバー理論”, JPS63(2008)419 の図 1 の右図の eikonal 計算の結果を再現しているように見える。
計算メモ
1 次元自由粒子の規格化
- 1 次元の自由粒子の波動関数の規格化条件は以下の式を用いる。

- この式から平面波の規格化因子を求める。以下の平面波

- を代入すると
![\begin{eqnarray*}
\int_{-\infty}^\infty \psi^*(x,k')\psi(x,k) dx
&=&\int_{-\infty}^\infty A^*\exp(-ik'x)\cdot A\exp(ikx) dx \\
&=&|A|^2\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(k-k')x\right] dx
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\int_{-\infty}^\infty \psi^*(x,k')\psi(x,k) dx
&=&\int_{-\infty}^\infty A^*\exp(-ik'x)\cdot A\exp(ikx) dx \\
&=&|A|^2\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(k-k')x\right] dx
\end{eqnarray*}](latex_fd781df3e9cab4faf9fdbea1fdc6e05e037eb205_p1.png)
となる。デルタ関数のフーリエ積分表示(参考: EMANの物理学-超関数のフーリエ変換, NIST - DLMF - Integral and Series Representations of the Dirac Delta)
![\begin{eqnarray*}
\delta(k-k')=\frac{1}{2\pi}\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(k-k')x\right] dx
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\delta(k-k')=\frac{1}{2\pi}\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(k-k')x\right] dx
\end{eqnarray*}](latex_db4a36ee7dbfeb54115743a1b8989f49bcdcefab_p1.png)
- より

となる。規格化条件の式より A > 0 とすれば

- となる。また規格化された平面波は

- となる。
3 次元自由粒子の規格化
- 規格化条件の式は

である。ベクトルが変数のデルタ関数は二行目の式が定義らしい(?)(EMANの物理学 - デルタ関数)。この式から平面波の規格化因子を求める。以下の平面波

- を代入すると
![\begin{eqnarray*}
\int_{-\infty}^\infty\int_{-\infty}^\infty\int_{-\infty}^\infty \psi^*(\mbox{\boldmath $r$},\mbox{\boldmath $k$}')\psi(\mbox{\boldmath $r$},\mbox{\boldmath $k$}) d\mbox{\boldmath $r$}
&=&\int_{-\infty}^\infty\int_{-\infty}^\infty\int_{-\infty}^\infty A^*\exp(-i\mbox{\boldmath $k$}'\cdot\mbox{\boldmath $r$})\cdot A\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$}) d\mbox{\boldmath $r$} \\
&=&|A|^2\int_{-\infty}^\infty\int_{-\infty}^\infty\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(\mbox{\boldmath $k$}-\mbox{\boldmath $k$}')\cdot\mbox{\boldmath $r$}\right] d\mbox{\boldmath $r$}\\
&=&|A|^2\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(k_x-k_x')x\right] dx
\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(k_y-k_y')y\right] dy
\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(k_z-k_z')z\right] dz
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\int_{-\infty}^\infty\int_{-\infty}^\infty\int_{-\infty}^\infty \psi^*(\mbox{\boldmath $r$},\mbox{\boldmath $k$}')\psi(\mbox{\boldmath $r$},\mbox{\boldmath $k$}) d\mbox{\boldmath $r$}
&=&\int_{-\infty}^\infty\int_{-\infty}^\infty\int_{-\infty}^\infty A^*\exp(-i\mbox{\boldmath $k$}'\cdot\mbox{\boldmath $r$})\cdot A\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$}) d\mbox{\boldmath $r$} \\
&=&|A|^2\int_{-\infty}^\infty\int_{-\infty}^\infty\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(\mbox{\boldmath $k$}-\mbox{\boldmath $k$}')\cdot\mbox{\boldmath $r$}\right] d\mbox{\boldmath $r$}\\
&=&|A|^2\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(k_x-k_x')x\right] dx
\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(k_y-k_y')y\right] dy
\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(k_z-k_z')z\right] dz
\end{eqnarray*}](latex_25863ed8a4ab0240fd653e0b65502761b860094e_p1.png)
となる。デルタ関数のフーリエ積分表示(参考: EMANの物理学-超関数のフーリエ変換, NIST - DLMF - Integral and Series Representations of the Dirac Delta)
![\begin{eqnarray*}
\delta(k-k')=\frac{1}{2\pi}\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(k-k')x\right] dx
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\delta(k-k')=\frac{1}{2\pi}\int_{-\infty}^\infty \exp\left[i(k-k')x\right] dx
\end{eqnarray*}](latex_db4a36ee7dbfeb54115743a1b8989f49bcdcefab_p1.png)
- より

となる。規格化条件の式より A > 0 とすれば

- となる。また規格化された平面波は

- となる。
平面波の勾配
![\begin{eqnarray*}
\nabla\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})
&=& \frac{d}{d\mbox{\boldmath $r$}}\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\\
&=& \frac{d(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})}{d\mbox{\boldmath $r$}}\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\\
&=& i\frac{d(k_xx+k_yy+k_zz)}{d\mbox{\boldmath $r$}}\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\\
&=& i\left[\frac{\partial(k_xx+k_yy+k_zz)}{\partial x}\mbox{\boldmath $e$}_x
+\frac{\partial(k_xx+k_yy+k_zz)}{\partial y}\mbox{\boldmath $e$}_y
+\frac{\partial(k_xx+k_yy+k_zz)}{\partial z}\mbox{\boldmath $e$}_z\right]\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\\
&=& i\left[k_x\mbox{\boldmath $e$}_x+k_y\mbox{\boldmath $e$}_y+k_z\mbox{\boldmath $e$}_z\right]\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\\
&=& i\mbox{\boldmath $k$}\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})
\end{eqnarray*} \begin{eqnarray*}
\nabla\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})
&=& \frac{d}{d\mbox{\boldmath $r$}}\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\\
&=& \frac{d(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})}{d\mbox{\boldmath $r$}}\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\\
&=& i\frac{d(k_xx+k_yy+k_zz)}{d\mbox{\boldmath $r$}}\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\\
&=& i\left[\frac{\partial(k_xx+k_yy+k_zz)}{\partial x}\mbox{\boldmath $e$}_x
+\frac{\partial(k_xx+k_yy+k_zz)}{\partial y}\mbox{\boldmath $e$}_y
+\frac{\partial(k_xx+k_yy+k_zz)}{\partial z}\mbox{\boldmath $e$}_z\right]\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\\
&=& i\left[k_x\mbox{\boldmath $e$}_x+k_y\mbox{\boldmath $e$}_y+k_z\mbox{\boldmath $e$}_z\right]\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})\\
&=& i\mbox{\boldmath $k$}\exp(i\mbox{\boldmath $k$}\cdot\mbox{\boldmath $r$})
\end{eqnarray*}](latex_d7d073288d4f9c552b4c5e798e3dbc587c305f0e_p1.png)
- 直交座標で計算するのが楽そう。
